Manastir Voljavac
Manastir Voljavac se nalazi u selu Voljavcu, u blizini Bijelog Polja, u Crnoj Gori. Pripada Eparhiji budimljansko-nikšićkoj Srpske pravoslavne crkve.
Predanje i prošlost
Voljavac je selo koje pripada bjelopoljskoj opštini, smješteno na ušću rijeke Bistrice u Lim. Ovo veoma staro naselje pominje se u Vladisavljevoj povelji, gdje se kaže da je crkvu Bogorodice Bistričke u Voljavcu podigao Stefan Nemanja, krajem 12. vijeka.
Vladislav je na ime iskaza svjedoka oko 1234. godine izdao Povelju koja sadrži važne podatke o društvenim odnosima i staleškoj strukturi stanovništva bistričkog kraja, Voljavca i uopšte Srednjeg Polimlja tridesetih godina 13. vijeka. Ova povelja predstavlja jedan od najstarijih zakonodavnih akata Nemanjićke Srbije. Tu su bile odluke o rabotama, sokalnicima i meropahima. Voljavac je, inače naseljavalo povlašćeno stanovništvo ovog crkvenog vlastelinstva, tzv. sokalnici i meropsi. Zabilježena su imena četiri sokalnika: Blažuj, Gradihna, Nalješko i Drago, koji su na posjed došli sa nekom kaluđericom. Iz ovog podatka se vidi da je ovo selo u 13. vijeku bilo naseljeno pravoslavnim srpskim stanovništvom.
Manastisrko gazdinstvo je imalo i svoje mrestilište koje se nalazilo na ušću Bistrice u Lim. To mrestilište postoji i danas. Takođe, u Povelji postoji podatak da je u ovom kraju gajen hmelj od kojeg je spravljeno žito. Na desnoj obali Lima, na blagom uzvišenju, nedaleko od ušća nalazi se crkva posvećena rođenju Presvete Bogorodice. Istorijski podaci o crkvi djelimično su poznati. Ona je obnovljena po projektu dr Jovana Neškovića, uz veliku pomoć blagoljubivog naroda Bistričkog kraja i truda Odbora za obnovu, na čelu sa predsjednikom Milošem Radovićem, ova crkva jre bila porušena najvjerovatnije u 18. vijeku.
Pored ove crkve u međuvremenu je nikao manastirski konak i svake godine na dan Rođenja presvete Bogorodice, 21. septembra kod hrama se održava tradicionalni narodni sabor. Ovo je planirano da bude ženski mansatir, ali kao takav još nije zaživio. Svetinja se nalazi u prelijepom prirodnom okruženju. “Gajim ovdje „bogorodične suze“ što je jedna vrsta ploda kukuruza. Sjeme sam inače donijela sa Svete Gore prije četiri godine i bere se u septembru. Koristim ga u izradi brojanica i narukvica. Može da ih kupi ko želi, a najveći dio koji uradim proslijedim mansatiru Ostrog. Inače znam da tokom zimskih dana uradim oko hiljadu ovih brojanica – naglašava mati Evangelija, dodajući da se pored manastirskog konaka nalazi loza, koja kako kaže potiče iz 12. vijeka.”
Inače pored crkve ima mnogo tragova iz ranije prošlosti, naziru se velike pogrebne ploče, prije svega jedna lijepo obrađena dužine dva a debljine jedan metar. Na njoj je isklesan mač. Bez svake sumnje grob pripada nekom srednjovjekovnom vlastelinu. Narodno predanje govori da se ovaj grob vezuje za svetog veklikomučenika Đorđa. Po očuvanoj legendi o svetom Đorđu, kad je ubio aždaju, mač je pao na mjestu gdje se danas nalazi velika kamena ploča i na njoj mač. Takođe, blizu crkve jedno mjesto nosi naziv „Dvorište“ , gdje je kažu bio dvor nekog velikaša, dok se u komšiluku, u zaseoku Laz, nalaze ostaci starog srpskog groblja i grobljanske kapele.